Zaświadczenie A1 jest dokumentem dla osób, które przemieszczają się zawodowo na obszarze Unii Europejskiej.
Uzyskanie wiedzy czym jest zaświadczenie A1, pozwoli uniknąć wielu poważnych konsekwencji w sytuacji, gdy coraz więcej pracodawców decyduje się na delegowanie swoich pracowników do pracy za granicę.
Dla każdej osoby, która jest delegowana do pracy za granicą należy ustalić właściwy system zabezpieczenia społecznego. Dzięki tej informacji można odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne zgodnie z regułami i w wysokości określonej przepisami państwa, pod którego system zabezpieczania społecznego delegowany podlega.
Pracownik nie jest zobowiązany podlegać ubezpieczeniom w państwie, w którym tymczasowo wykonuje pracę w terminie wynikającym z formularza A1 lub do czasu jego wycofania zaświadczenia A1 przez wydającą instytucję. W razie nieuzyskania zaświadczenia A1, składki na zabezpieczenie społeczne winny być opłacane w państwie faktycznego wykonywania pracy.
Ustaleniem właściwego systemu zabezpieczenia społecznego zajmują się właściwe jednostki organizacyjne. W Polsce takim organem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić :
- pracodawca
- osoba wykonująca pracę na własny rachunek
- pracownik
Należy pamiętać aby wystąpić o zaświadczenie A1 z wyprzedzeniem, gdyż brak zaświadczenia może się wiązać z nałożeniem kary na pracodawcę np. w trakcie kontroli za granicą.
W związku ze zmianą ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od 1 kwietnia 2022r. wnioski o zaświadczenie A1 należy składać wyłącznie w formie dokumentów elektronicznych za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ( PUE) ZUS. Wydane zaświadczenia A1 w formie dokumentu elektronicznego można wydrukować. Taki wydruk stanowi urzędowy dokument w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.
Rodzaje zaświadczeń :
- zaświadczenie A1 wydane w związku z delegowaniem pracowników do wykonywana pracy najemnej w innym państwie członkowskim;
- zaświadczenie A1 wydane w związku z czasowym przeniesieniem działalności na własny rachunek na terytorium innego państwa członkowskiego;
- zaświadczenie A1 wydane w związku z wykonywaniem równocześnie lub na zmianę pracy najemnej na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich;
- zaświadczenie A1 wydane w związku z wykonywaniem równocześnie lub na zmianę pracy na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich.
Zasady ustalania właściwego ustawodawstwa z zakresu zabezpieczania społecznego określają przepisy krajowe oraz unijne:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) (Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1 z późni. zm.), zwany dalej rozporządzeniem nr 883/2004 oraz
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) (Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1 z późni. zm.), zwane dalej rozporządzeniem nr 987/art. 83e ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2021r. poz. 423 ).